Spjallstýring ESB er árás á tjáningarfrelsið- vafið inn í góðan málstað

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur lagt fram tillögu sem kallast ,,Chat Control." Orðið hljómar tæknilegt og meinlaust, en í raun snýst það um reglubundið fjöldaeftirlit á kerfi þar sem öll stafræn samskipti eru í grundvallaratriðum gerð aðgengileg fyrir yfirvöld.

Ef tillagan verður samþykkt mun það þýða að einkaskilaboð og tölvupóstar - þar á meðal þeir sem við teljum nú vera tryggðir með dulkóðun frá einum stað til annars - verður í framtíðinni hægt að skanna beint á tæki borgaranna áður en erindin eru send.

Tæknin er kölluð skönnun viðskiptavinar. Þetta þýðir að það er ekki lengur nóg að treysta á að skilaboðin séu dulkóðuð á leiðinni: skönnun á sér stað jafnvel áður en þau fara úr símanum eða tölvunni. Þannig verður hugmyndin um ,,persónuleg" samskipti blekking. Í reynd jafngildir þetta því, að embættismaður standi og lesi yfir öxlina á þér í hvert sinn sem þú skrifar smáskilaboð, skilaboð á Messenger eða tölvupóst.

Ástæðan, segja ESB liðar, er baráttan gegn kynferðislegri misnotkun á börnum á netinu. Verðugur tilgangur sem allir geta stutt, en við vitum hvað gerist þegar vöktunarkerfi er komið á: þau eru nýtt á annan hátt. Það sem í dag er selt sem vörn gegn barnaklámi er hægt að nota á morgun til að fylgjast með stjórnmálahreyfingum, óæskilegum skoðunum eða einfaldlega gagnrýni á yfirvöld. Eftirlit hefur eðlislæga tilhneigingu til að breiðast út.

Tjáningarfrelsið í hættu

Neikvæðar afleiðingar fyrir tjáningarfrelsið eru gríðarlegar. Þegar þú veist að hægt er að skanna skilaboð heldur þú aftur af þér. Þú deilir ekki hugsunum sem þú hefðir annars deilt. Þú mildar gagnrýni þína, velur orð þín vandlega, því grunur um að lenda í gagnagrunni er alltaf til staðar.

Þetta er það sem lögfræðingar og mannréttindafrömuðir kalla ,,kælingaráhrif": þöggun en mjög áhrifarík skerðing á málfrelsi borgaranna.

Og það stoppar ekki þar. Tæknisérfræðingar hafa ítrekað varað við því að það sé ekkert til sem heitir ,,öruggar bakdyr" fyrir dulkóðun. Ef brotist er inn í kerfin í þágu yfirvalda, þá geta tölvuþrjótar, erlend ríki og glæpamenn einnig brotist inn í þau. Niðurstaðan er ekki meira öryggi, heldur minna.

Danmörk keyrir tillöguna áfram

Á sama tíma er málið pólitískt og mjög mikilvægt. Það er í formennskutíð Danmerkur í ESB sem tillagan er nú kynnt með virkum hætti. Danmörk hefur sett reglugerð um CSAM og spjallstýringu ofarlega á dagskrá formennskunnar og vinnur að því að skapa samstöðu í ráðherranefndinni. Búist er við afgerandi atkvæðagreiðslu strax 14. október 2025 sem getur rutt brautina fyrir samþykktinni. Þetta er ekki bara tillaga sem liggur í fjarlægri skúffu í Brussel – þetta er á dagskrá þar sem Danmörk sjálf hjálpar til við að koma á framfæri.

Nokkur lönd segja nei

Pólland, Ungverjaland, Belgía og Spánn hafa reynt að innleiða spjallstýringar en án árangurs og nú Danmörk. Og fjöldi aðildarríkja hafa upplýst að þau munu ekki samþykkja lög sem heimila skönnun einkaskilaboða.

Austurríki, Belgía, Finnland, Tékkland, Pólland og Holland hafa öll lýst andstöðu sinni vegna þess að þau telja íhlutunina of víðtæka og ógna bæði friðhelgi einkalífsins og stafrænu öryggi. Pólland og Finnland hafa bent á að tillagan muni grafa undan bæði réttaröryggi og trausti.

Á sama tíma gefa önnur lönd undan. Þýskaland, sem lengi hefur verið einn háværasti gagnrýnandinn, hefur nú færst í flokkinn ,,óákveðið." Eistland, Grikkland, Rúmenía og Slóvenía hafa heldur ekki tekið endanlega ákvörðun. Þess vegna skiptir sköpum hvernig atkvæðin falla á næstu vikum.

Styðjið tillögu borgaranna um að segja nei við "fjöldaeftirliti" ESB

Í Danmörku liggur nú fyrir borgaratillaga (FT-21156) sem krefst þess að Danir segi nei við spjallstýringunni. Fram að þessu tæplega 40.000 Danir skrifað undir en enn vantar 10.000 undirskriftir til að ná þeim 50.000 sem þarf.

Þetta er tækifæri sem Danir hafa sem borgarar til að láta í sér heyra áður en Danmörk – með formannspóstinn – hjálpar til við að toga ESB í hættulega átt.

Seld á fölskum forsendum

Spjallstýring er seld sem vörn gegn glæpum, en hún er í raun árás á málfrelsið – vafin inn í góðan tilgang. Þetta er hlið eftirlitsins og stjórnun á borgurum, og sú staðreynd að það sé kynnt í formennsku Danmerkur í ESB gerir það enn brýnna að segja nei.

Þegar lönd eins og Austurríki, Belgía, Pólland, Finnland, Tékkland og Holland geta staðið fast á sínu ætti Danmörk að geta gert slíkt hið sama. Þess í stað þrýsta stjórnvöld á.

Þess vegna hvetur Málfrelsisfélagið alla til að skrifa undir tillögu borgaranna: málfrelsi getur ekki verið undir stöðugu eftirliti.

Og, rétturinn til einkasamskipta er ekki munaður - hann er sjálfur grunnurinn að frjálsu samfélagi segir Aia Fog, lögmaður Free Press Society.

Heimild