Hafa beinagrindur kyn

Þetta er fyrirsögn á grein sem ég las, reyndar með aðstoð gervigreindar því hún er á finnsku. Greinin er áhugaverð fyrir þær sakir að ,,woke“ stríðsmenn hafa nú náð inn í mannfræðina og fornleifafræði með hugmyndafræði sína.

Kynin eru tvö og það ber að greina þau

Þegar mannvistarleifar finnast við fornleifauppgröft hefur það verið mikilvægt verkefni mannfræðinga að komast að því hvaða hvort kynið fannst. Stúlkur og strákar þroskast líffræðilega á mismunandi hraða og því eru kyn nauðsynlegar upplýsingar þegar kemur að því að vita hversu gamalt fólk var þegar það dó.

Ef mörg látin börn finnast við uppgröftinn getur það verið merki um að barnamorð hafi verið stunduð í samfélagi. Í þessu tilfelli vilja fornleifafræðingar og mannfræðingar vita kyn barna til að komast að því hvort fyrirbærið hafi aðallega haft áhrif á stúlkur eða drengi.

Mannfræðingar hafa verið að þróa aðferðir til að ákvarða kyn í áratugi. Frá því seint á sjögunda áratugnum hefur verið hægt að ákvarða kyn nokkuð áreiðanlega út frá hlutföllum grindarholsins. Í dag er hægt að ákvarða mjög áreiðanlega í flestum tilfellum með grindarholsbrotum einum saman.

DNA getur einnig hjálpað í tilfellum þar sem það er tiltækt. Og það er ekki bara mannfræði - réttarvísindi nota sömu aðferðir til að ákvarða aldur og kyn fórnarlamba glæpa. Margir réttarfræðingar eru mannfræðingar eða nota mannfræðinga sem sérfræðinga í eigin rannsóknum.

Ársfundur mannfræðinga

Prófessor Elizabeth Weiss prófessor var þetta ofarlega í huga á síðasta ári þegar hún skipulagði kynningu á ársfundi bandarísku og kanadísku mannfræðifélaganna í Toronto.

Í pallborðinu sátu fjórir fyrirlesarar en erindi þeirra vörpuðu ljósi á mikilvægi kynja í mannfræði frá ólíkum sjónarhornum. Tillaga nefndarinnar, ásamt rökstuðningi hennar, hafði verið send skipuleggjendum ársfundarins tímanlega og dagskrá samþykkt án fyrirvara.

Það var engin pallborðsnefnd

Í september, þegar fundurinn nálgaðist, fengu Weiss og aðrir þátttakendur fréttir af því að pallborðinu hefði verið aflýst. Þetta er í eina skiptið sem bandaríska mannfræðifélagið hefur aflýst ráðstefnudagskrá í 122 ára sögu sinni.

Fréttin um aflýsingu olli smá uppnámi í fjölmiðlum og margir fjölmiðlar greindu frá þessu. Að sögn skipuleggjenda var pallborðinu aflýst vegna þess að það var byggt á ,,forsendum sem eru andstæðar viðurkenndum skoðunum í okkar fagi og settar fram á þann hátt sem skaðar viðkvæma meðlimi samfélags okkar."

Hverjar voru þá þessar forsendur, sem voru andstæðar viðteknum skoðunum fagsins? Að það séu tvö líffræðileg kyn og að þetta gæti haft einhverja þýðingu fyrir mannfræðina. Það var ekki hægt að segja það á ársfundi mannfræðinga árið 2023.

Hvar er heimili beina?

Ef þetta væri í fyrsta skipti sem Weiss hefði komist í snertingu við útilokun hefði hún örugglega verið hneyksluð. Hins vegar var þetta bara enn ein vegferðin á ferli sem hefur verið ólgusjór.

Elizabeth Weiss, prófessor emeritus í mannfræði við háskólann í San Jose, hefur vegna stöðu sinnar og skoðana, orðið eldingaleiðari milli ,,woke“ skoðana og líffræðilegrar mannfræði. Hún gerir grein fyrir þessum atburðum í nýlegri bók sinni, On the Warpath: My Battles With Indians, Pretendians, and Woke Warriors.

Bókin gefur góða hugmynd um hvernig ,,woke“ stríðsmenn í Bandaríkjunum geta rekið akademíu – og hvað mannfræði er orðin. Eldri mannfræðingar eiga kannski erfitt með að trúa því sem þeir heyra.

Raunveruleg átök Weiss við ,,woke“ stríðsmenn hafa falið í sér stöðu hennar sem yfirmaður beinasöfnunar við háskólann í San Jose. Háskólinn í San Jose, til dæmis, hýsir Ryan Mound safnið sem inniheldur leifar um þrjú hundruð manna sem fundust á sama svæði - allt frá því fyrir komu Evrópubúa.

Hins vegar eru þessi bein viðfangsefni margra árekstra þar sem indíánaættbálkurinn á staðnum, Muwukme Ohlone, leitar að beinunum til að grafa þau í landi forfeðra sinna.

Og þetta leiðir okkur að kjarna átakanna

Lög sem sett voru árið 1990, Native American Graves Protection and Repatriation Act (NAGPRA) krefjast þess að stofnanir sem fá alríkisaðstoð skili leifum indíána og menningarminjum til alríkisskráðra ættbálka sem tilheyra sömu ætt eða eru menningarlega líkir hinum látna.

Þetta þýðir ekki að nokkur ættbálkur geti gert tilkall til leifanna. Þvert á móti verða þeir að geta sýnt fram á að þeir séu líffræðilega eða menningarlega ,,skyldir" hinum látnu og þar byrja vandamálin.

Til dæmis, þegar um er að ræða 2000 ára látinn einstakling er að ræða er ómögulegt að sanna líffræðileg eða menningarleg tengsl. DNA indíána er með svo áhrifarík blöndu af hvítu og rómönsku DNA að ómögulegt er hægt að greina mismunandi ættbálka með DNA.

Hér er hægt að lesa greinina, sem er mun lengri.